یونی سواپ (Uniswap) یک پلتفرم پیشرو در میان بازارسازهای خودکار (AMM) است و بر بازار صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) سلطه دارد. پروتکل UniSwap تا به حال چندین بار بهروزرسانی شده است و در هر نسخه، پیشرفت‌ها و قابلیت‌های جدیدی ارائه کرده است. به طور مثال ورژن سوم یونی سواپ که زادگاه بازارساز خودکار نقدینگی متمرکز (CLMM) بود، اسلیپیج (Slippage) و ضررهای ناپایدار (Impermanent Loss) را کاهش داد و استفاده از نقدینگی را کارآمدتر کرد. موفقیت یونی سواپ به همین‌جا ختم نمی‌شود و به تازگی از انتشار Uniswap V4 خبر داده است. مهم‌ترین اهداف نسخه جدید یونی سواپ کاهش کارمزد تراکنش‌ها، بهینه‌سازی نقدینگی و افزایش سودآوری تامین‌کنندگان نقدینگی (LP) است. برای آشنایی بیشتر با ویژگی های ورژن ۴ یونی سواپ با میهن بلاکچین همراه باشید.
نکات کلیدی مطلب:
✅یونی سواپ به تازگی نسخه ۴ خود را رونمایی کرده که شامل چندین ویژگی جدید است.
✅وجود هوکها در نسخه چهارم یونی سواپ، امکان سفارشی‌سازی استخرها، اجرای کارمزدهای پویا و ثبت سفارش محدود را فراهم می‌کند.
✅قرارداد سینگلتون باعث می‌شود تراکنش‌ها طی یک مرحله انجام شوند.
✅نسخه چهار یونی سواپ مستقیما از اتر بومی استفاده می‌کند که این مسئله باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود.
✅یکی از ایراداتی که از یونی سواپ ورژن ۴ می‌گیرند، منبع باز نبودن پروتکل جدید این صرافی است.
✅احتمال ورود مجدد هم از جمله آسیب‌های احتمالی نسخه جدید یونی سواپ است.
ویژگی های ورژن ۴ یونی سواپ
قبل از آنکه به ویژگیهای نسخه جدید یونی سواپ بپردازیم، بد نیست نگاهی به پیشینه تغییرات و به‌روزرسانی‌های این صرافی کنیم. نسخه ابتدایی یونی سواپ (Uniswap V1) مبادله توکن‌های ERC-20 با اتر (ETH) و همچنین تبدیل توکن‌های ERC-20 به یک‌دیگر را که با دو سواپ جداگانه انجام می‌شدند، تسهیل کرد. سپس نسخه دوم یونی سواپ (Uniswap V2) با اتکا به موفقیت نخست خود، ایجاد جفت ارز بین توکن‌های ERC20 را با استفاده از قراردادهای یونی سواپ برای کاربران امکان‌پذیر کرد. نسخه سوم یونی سواپ (Uniswap V3) پیشرفت‌های بیشتری را به ارمغان آورد و تامین‌کنندگان نقدینگی می‌توانستند دارایی‌های خود را در محدوده قیمتی مشخصی ارائه کنند.
اکنون یونی سواپ بعد از پنج سال فعالیت موفق، خبر هیجان‌انگیز دیگری دارد و قصد دارد نسخه چهارمش (Uniswap V4) را با ویژگیهای متمایزی منتشر کند. پروتکل یونی سواپ از بدو تولد هم‌راستا با تکامل تکنولوژی و بازارهای مختلف، رشد کرده است و اکنون در آخرین نسخه خود از امکانات جدیدی برای ایجاد نقدینگی و معامله آنچین توکن‌ها خبر داده است که در ادامه به آنها می‌پردازیم.
هوک (Hook)
یکی از ویژگیهای برجسته ورژن ۴ یونی سواپ، قابلیتی به نام هوک است. هوکها افزونه‌هایی قابل‌برنامه‌ریزی هستند و توسعه‌دهندگان می‌توانند با سفارشی‌سازی این افزونه‌ها، ویژگیهای جدیدی را به استخرهای نقدینگی خود اضافه کنند. کاربرانی که با استانداردهای ERC1155 ،ERC777 و سایر استانداردهای دارای تابع فراخوانی مجدد (Callback) کار کرده‌اند، با این مکانیزم آشنا هستند. در واقع، هوکها افزونه‌هایی برای سفارشی‌سازی استخرها، اجرای کارمزدهای پویا و ثبت سفارش محدود (Trading Limits) هستند. همچنین Hookها به‌واسطه ادغام نقدینگی یونی سواپ با سایر پروتکل‌ها، بازدهی بیشتری را فراهم می‌کنند.
قرارداد سینگلتون (Singleton Contract)
نسخه چهارم یونی سواپ تغییرات قابل توجهی را در معماری خود ایجاد کرده است و قراردادی را با الگوی طراحی سینگلتون (Singleton Contract) جایگزین حالت Factory/Pool می‌کند که می‌تواند تمام جفت توکن‌های پروتکل را مدیریت کند. در نسخه اصلی یونی هر استخر نقدینگی به طور مستقل و از طریق قرارداد Factory مستقر شده است؛ بنابراین تراکنش‌ها به صورت چندمرحله‌ای انجام می‌شوند. به طور مثال برای تبدیل رمزارز اتر (ETH) به ارز دیجیتال دای (DAI) از دو استخر نقدینگی ETH-USDC و USDC-DAI استفاده می‌شود. در قرارداد جدید Singleton، تمام استخرهای نقدینگی در یک قرارداد واحد گنجانده شده‌اند و نیازی به تراکنش‌های چندمرحله‌ای نیست. به این ترتیب بهره‌وری گس تا حد زیادی بهبود پیدا می‌کند و هزینه پیاده‌سازی جفت‌ارزهای معاملاتی جدید تا ۹۹ درصد کاهش می‌یابد.
همچنین از آنجایی که قرارداد سینگلتون از یک سیستم حسابداری به نام سیستم حسابداری فلش (Flash Accounting System) استفاده می‌کند، می‌تواند قبل از تسویه مانده‌های نهایی، تراکنش‌های داخلی را انجام دهد که منجر به کاهش هزینه‌های گس می‌شود.
اتر بومی (Native ETH)
ورژن ۴ یونی سواپ برای ایجاد جفت‌ارز به جای پشتیبانی از رپد اتر (Wrapped ETH) مستقیما از اتر بومی پشتیبانی می‌کند؛ در نتیجه فرایند معاملات ساده‌تر و هزینه‌ها کمتر می‌شود. از آنجایی که اتر بومی ارسال می‌شود، نقش Locker Modifier برای حفاظت از حملات ورود مجدد (Reentrancy) پررنگ‌تر می‌شود.
بهبود تجربه توسعه‌دهندگان
نسخه چهارم Uniswap، با معرفی ویژگیهای جدیدی مانند حسابداری ERC-1155 برای مدیریت توکن و بهروزرسانی حاکمیت، مدیریت هزینه‌ها و شرایط را بهبود می‌دهد و باعث ارتقای تجربه توسعه‌دهندگان می‌شود.
مکانیزم حاکمیتی جدید
ورژن ۴ یونی سواپ از یک مکانیسم حاکمیتی جدید استفاده می‌کند که به سیستم حاکمیت اجازه می‌دهد از کارمزد تراکنش‌ها و برداشت‌های استخر نقدینگی به عنوان پاداش برای کاربران و توسعه‌دهندگان یونی سواپ استفاده کنند. این قابلیت در قراردادهای هوک کارایی دارد؛ زیرا به توسعه‌دهنده قرارداد Hook اجازه می‌دهد کارمزد مشخصی را برای تامین‌کنندگان نقدینگی دریافت کند.
محصولات UniSwap V4
نسخه چهارم یونی سواپ همچنین محصولات تازه‌ای هم داره که عبارت‌اند از:
- بازارساز میانگین وزنی زمانی (TWAMM)
- کارمزدهای پویا بر اساس نوسان‌ها یا سایر ورودی‌ها
- سفارشات محدود آنچین
- سپرده‌گذاری نقدینگی خارج از محدوده در پروتکل‌های وام‌دهی
- اوراکل‌های آنچین سفارشی‌شده، مانند اوراکل‌های Geomean
- ترکیب خودکار کارمزدهای تامین‌کنندگان نقدینگی و ارسال مجدد آنها به پوزیشن‌های LPها
- توزیع مجدد سودهای ارزش قابل استخراج ماینر (MEV) در میان تامین‌کنندگان نقدینگی
مزایای ورژن ۴ یونی سواپ چیست؟
- افزایش کارایی و انعطاف‌پذیری: ورژن ۴ یونی سواپ با بهبود مسیریابی تراکنش‌ها و مدیریت استخرهای نقدینگی، تجربه معاملاتی بهتری را فراهم می‌کند و به طور بالقوه باعث افزایش پذیرش می‌شود.
- بهبود سفارشی‌سازی: Hookها افزونه‌هایی برای اضافه‌کردن قابلیت‌های جدید به استخرهای نقدینگی، خلق نوآوری و ایجاد ویژگیهای معاملاتی منحصربه‌فرد هستند. این قابلیت باعث جذب توسعه‌دهندگان می‌شود و دامنه کاربردها را در اکوسیستم یونی سواپ گسترش می‌دهد.
- کاهش هزینه گس: یونی سواپ ورژن ۴ با هدف کاهش هزینه‌های گس، ویژگیهایی از قبیل پشتیبانی از اتر بومی و حسابداری فلش را شامل می‌شود؛ بنابراین از یک طرف موانع ورود کاربر را کمتر می‌کند و از طرف دیگر توان عملیاتی شبکه را افزایش می‌دهد. این پروسه در نهایت منجر به افزایش مشارکت‌کنندگان پلتفرم و اکوسیستم اتریوم می‌شود.
- قابلیت همکاری: افزونه‌های هوک و حسابداری ERC-1155 باعث افزایش یکپارچگی یونی سواپ با سایر پروتکل‌ها و استانداردهای اتریوم می‌شوند. در نتیجه انجام تعاملات پیچیده میان پروتکل‌های مختلف دیفای (DeFi) امکان‌پذیر شده و کارمزدهای بیشتری تولید می‌شود.
- پیامدهای مثبت برای تامین‌کنندگان نقدینگی: کارمزدهای پویا که توسط قراردادهای هوک مدیریت می‌شوند، با بهبود شرایط مدیریت برای تامین‌کنندگان نقدینگی، پتانسیل درآمدزایی آنها را افزایش می‌دهند. به‌علاوه ممکن است معرفی کارمزدهای برداشت، به مانعی برای فروش تبدیل شود.
- ایجاد پتانسیلی برای استراتژ‌های بازار جدید: یونی سواپ ورژن ۴ با ارائه ویژگیهایی از قبیل بازارساز میانگین وزنی زمانی، لیمیت اوردر (Limit Order) و کارمزدهای پویا، استراتژی‌های جدیدی را معرفی می‌کند که در نسخه‌های قبلی امکان‌پذیر نبودند. چنین ویژگیهایی باعث جذب تریدرهای حرفه‌ای و در نهایت منجر به افزایش حجم معاملات می‌شود.
- بهبود استراتژی‌ها و مشارکت در صندوق‌ها: وجود ویژگیهایی مانند بازارساز میانگین وزنی زمانی، ثبت سفارش محدود و کارمزدهای پویا، کاربران را به این فکر وامی‌دارد که از این قابلیت‌ها به نفع خود استفاده کنند و استراتژی‌های نوآورانه بسازند. چنین پیشرفت‌هایی برای پلتفرم‌هایی که قصد داردند پروتکل‌های خود را روی یونی‌سواپ بسازند، فرصت‌‌های مشارکت جدیدی را به‌وجود می‌آورد و چشم‌انداز طراحی نوینی را برای استراتژی‌های Uni V4 ایجاد می‌کند.
- ترویج بلندمدت نقدینگی: هوکها ابزاری برای توانمندسازی ارائه‌دهندگان نقدینگی هستند تا بتوانند با سفارشی‌سازی کارمزدها و بهینه‌سازی سرمایه‌های خود، درآمدهای بالاتری به دست بیاورند. بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که هوکها ابزاری برای تشویق کاربران به حفظ سرمایه‌های خود در استخرهای نقدینگی هستند. این موضوع در کنار کارمزدهای برداشت، موانعی برای برداشت‌های زودهنگام سرمایه هستند.
معایب ورژن ۴ یونی سواپ
یکی از اعضای جامعه کریپتو به نام لفتریس کاراپتزاس (Lefteris Karapetsas) به این نکته اشاره می‌کند که یونی سواپ برخلاف آنچه که قبلا اعلام کرده است، دیگر یک پروتکل متن باز (Open Source) نیست؛ بنابراین یونی سواپ می‌تواند از مزایای منبع باز به نفع خود استفاده کند، بدون این‌که اجازه دهد دیگران سودی از آن ببرند.
کاراپتزاس در مورد کد Uni V4 می‌گوید:
مجوز منبع تجاری (Business Source License) متن باز نیست و یونی سواپ V4 تحت مجوز BSL منتشر شده است؛ بنابراین ورژن ۴ یونی سواپ یک پروتکل منبع باز نیست. منبع باز به کدی اطلاق می‌شود که به صورت عمومی ساخته می‌شود و در دسترس عموم قرار دارد؛ اما در مدل BSL دیگران منبع کد را می‌سازند بدون این‌که مزیتی عاید خودشان شود.
مجوزهای یونی سواپ در سال ۲۰۲۷ (۱۴۰۵) منقضی می‌شود و Uniswap V4 نشانه‌ای از شروع یک روند ناخوشایند در فضای کریپتو برای دورشدن از پروتکل‌های کاملا منبع باز است.
همچنین یکی دیگر از اعضای جامعه کریپتو به نام آدام کوکران (Adam Cochran) ادعا می‌کند که یونی سواپ صرفا تکراری از سایر پروتکل‌ها است.
او معتقد است که ورژن ۴ یونی سواپ را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- نسخه دوم بالانسر (Balancer V2)
- صرافی غیر متمرکز CrocSwap
- یک آپ‌کد جدید که تا به حال برای امور مربوط به احراز هویت مشتری (KYC) استفاده نشده است.
- امکان ایجاد Hookها در یک استخر
- دارای مجوز BSL چهارساله
آسیب‌پذیری‌های یونی V4
علاوه بر ایراداتی که در بالا از آنها یاد کردیم، برخی آسیب‌پذیری‌ها نیز در نسخه چهار یونی سواپ به چشم می‌خورد:
- استفاده از Hookها برای بازخوانی قراردادها به معنای مواجهه با مشکل حملات Reentrancy یا سوءاستفاده از یکپارچگی است.
- ریسک نگهداری تمام ارزش کل قفل‌شده (TVL) پروتکل یونی در قرارداد سینگلتون، شبیه به ریسک شکسته‌شدن یک ظرف عسل است.
حاکمیت، انتشار و توزیع Uniswap V4
یونی سواپ دائو (Uniswap DAO) و دارندگان توکن‌های یونی (UNI) حاکمیت ورژن ۴ یونی سواپ را به عهده دارند. این پروتکل شامل یک سوئیچ کارمزد است که می‌تواند به صورت استخر به استخر فعال شود و کارمزدهای تولید‌شده توسط تامین‌کنندگان نقدینگی را جمع‌آوری کند.
از آنجایی که یونی سواپ V4 تحت مجوز BSL 1.1 منتشر می‌شود، فقط نهادهای مورد تایید حاکمیت می‌توانند از آن استفاده کنند. نسخه جدید یونی سواپ بعد از نهایی‌شدن و آدیت (Audit) کدها منتشر می‌شود.
سوالات متداول (FAQ)
- ویژگیهای ورژن ۴ یونی سواپ کدام است؟
در نسخه چهارم صرافی یونی سواپ، از ویژگیهایی نظیر هوکها، قرارداد سینگلتون، وجود اتر بومی، شیوه جدید حسابداری و همچنین مکانیزم حاکمیتی جدید رونمایی شد. - معایب نسخه جدید یونی سواپ چیست؟
متن باز نبودن یکی از معایب احتمالی ورژن ۴ یونی سواپ است. همچنین مشکلی مانند حملات Reentrancy نیز از جمله مسائلی است که در دسته نکات منفی این بهروزرسانی قرار میگیرد.
سخن پایانی
یونی سواپ در سیر تکامل خود به ورژن ۴ (Uniswap V4) رسید و با پشتیبانی از استقرار بدون مجوز استخرهای جدید که از هوک‌های سفارشی استفاده می‌کنند، یونی سواپ را به پلتفرمی انعطاف‌پذیر برای نوآوری دکس‌ها تبدیل می‌کند. این بهروزرسانی مطمئنا رقابت‌پذیری یونی سواپ را بهبود می‌دهد؛ زیرا عملکردهایی مانند TWAMM، لیمیت اوردر، کارمزدهای پویا، سپرده‌گذاری نقدینگی در قراردادهای وام‌دهی و تجدید خودکار پردازش کارمزدها را پیاده‌سازی می‌کند. همچنین Uni V4 به دلیل معماری جدیدش کارمزد گس را برای تامین‌کنندگان نقدینگی و تریدرها تا حد زیادی کاهش می‌دهد. به طور کلی این نسخه جدید پیامدهای گسترده‌ای برای یونی سواپ و دیفای خواهد داشت و هدف اصلی آن، بازکردن مسیر نوآوری برای کاربران است. نظر شما در مورد ویژگی های جدید ورژن ۴ یونی سواپ چیست؟ آیا صرافی غیرمتمرکز یونی سواپ می‌تواند سلطه خود را حفظ کند یا این ویژگی‌ها چندان که باید، به مذاق کاربران خوش نخواهد آمد؟
