معاونت فناوری‌های بانک مرکزی در جلسه این هفته خود با فعالان این حوزه از نگارش ره‌نگاشت (رودمپ) حوزه فین‌تک خبر داد و سیاست‌های بانک مرکزی در نگارش این سند را تشریح کرد. از نکات جالب این سیاست‌ها، راهبرد محدودسازی و شفافیت برای مبادلات رمزارزها و استفاده از رمزارزهای استخراجی در تامین ارز وارداتی را می‌توان نام برد.
به نقل از پیوست و روابط عمومی انجمن بلاکچین، روز دوشنبه جلسه‌ای به دعوت مهران محرمیان، معاونت فناوری‌های نوین بانک مرکزی، با حضور فعالان این حوزه از جمله نماینده انجمن فین‌تک و انجمن بلاکچین برگزار شد. در این جلسه موضوعاتی مانند سهم اقتصاد دیجیتال برای آینده کشور، اهمیت اشتغال، جلوگیری از فرار سرمایه‌های انسانی و اهداف توسعه‌ای دیگر به عنوان اهداف اصلی این سند بیان شد.
مطابق این ره‌نگاشت (رودمپ) بانک مرکزی اهداف خود را به صورت سالیانه و تا سال ۱۴۰۴ تعریف کرده است. این برنامه در ۴ لایه زیرساخت، مقرره، مجوز و اجرا دسته‌بندی شده است. در این ره‌نگاشت سعی شده تا در مورد مبادلات رمزارزها در کشور راهبرد «محدودسازی و شفافیت» را پیش‌گیرد. همچنین در تامین ارز واردات؛ راهبرد «توسعه‌ای و ایجابی»، و در مورد استفاده از رمزارزهای استخراجی در تامین ارز واردات هم راهبرد «توسعه‌ای و ایجابی» در این ره‌نگاشت در نظر گرفته شده است.
محدودسازی و شفافیت در این سند در تناقض با یکدیگرند
عباس آشتیانی، مدیرعامل انجمن بلاکچین در این جلسه از رویکرد بانک مرکزی جهت توجه به تشکل‌های انجمن بلاکچین و فین‌تک تشکر کرد و ابراز امیدواری کرد که این رویکرد تنها به اطلاع‌رسانی محدود نشود و نظرات این تشکل‌ها در نگارش این سند لحاظ شود.
آشتیانی نظرات خود در مورد سیاست محدودسازی و شفاف‌سازی رمزارزهای بانک مرکزی را اینطور بیان کرد:
محدودسازی با اهداف کلی بیان شده این سند در تضاد بوده و کلمات شفاف‌سازی و محدودسازی در کنار یکدیگر نیز تضاد درونی دارند.
بانک مرکزی در جواب به این موضوع اشاره کرد که سیاست ما به این‌گونه است که تبادل رمزارز را ترویج نکنیم. در ادامه تشکل‌ها به محدودسازی پلتفرم‌های خارجی و بازار غیرشفاف زیرزمینی اشاره کردند. آشتیانی در این خصوص ابراز داشت:
باتوجه به نظرسنجی‌ها در بین مردم، بیشتر از ۹۰٪ آنها با انگیزه حفظ سرمایه در برابر تورم به سمت این حوزه آمده‌اند و انگیزه آنها مشابه سرمایه‌گذاری در حوزه طلا با برهم‌نهی بالا شناخته شده است. باتوجه به تجربه تنظیم‌گری تلخ بازارهایی مانند اسکناس دلار، امیدواریم این تجربه تلخ تکرار نشود. ما یک بازار زیرزمینی در ایران و سایر کشورها داریم که مشاهده شده با فشار حاکمیت به تنظیم‌گری، نه‌تتها بازار شفاف از بین می‌رود بلکه بازار زیرزمینی به شدت نقدپذیر شده و حکمرانی ریال به خطر می‌افتد؛ چراکه این سرمایه‌ها یا به بازارهای زیرزمینی منتقل میشود یا به پلتفرم‌های خارجی کوچ می‌کنند.
آشتیانی در بخش دیگری از سخنان خود به سیاست توسعه‌ای و ایجابی در مورد استفاده از رمزارزهای استخراجی در تامین ارز وارداتی اشاره کرد:
امیدواریم دستگاه‌های دیگر هم سیاست ایجابی و توسعه‌ای را مد نظر داشته باشند تا شاهد مرگ ماینینگ و استخراج در کشور نباشیم و با تسهیلگری بهتر بتوانیم تولید بیشتری از این جنس دارایی برای کشور داشته باشیم.
در این جلسه سایر فعالان فین‌تک به موضوع اخذ مالیات در بازارهایی مانند ارزهای دیجیتال اشاره کردند:
تجربه دیگر کشورها نشان داده، مالیات در کشوری با شرایط اقتصادی و ریسک کسب‌وکار ایران، ابزار مناسبی برای محدودسازی پلتفرم‌های خارجی و زیرزمینی نیست و حکمرانی ریال را به خطر می‌اندازد. به همین دلیل بهتر است این موضوع به صورت غیرمستقیم‌تری پیگیری شود. تجربه کشورهایی مانند چین، نیجریه که از نظر اقتصاد، تورم و ریسک‌های مرتبط با کسب‌وکار شرایط مشابهی با ما داشتند نشان می‌دهد این ابزار نتیجه عکس داده و خروجی آن با “شفافیت” و اهداف توسعه‌ای بالادستی مد نظر حاکمیت در تضاد خواهد بود.
جمع‌بندی
این که معاون فناوری بانک مرکزی رویکرد محدودسازی و شفافیت را برای مبادلات رمز ارزها در نظر گرفته است، ظاهرا به محدود کردن بازار زیرزمینی مربوط میشود. اما بنا به گفته محرمیان رویکرد بانک مرکزی این است که معاملات رمزارزها را ترویج نکند. این رویکرد در عمل راه را برای فعالیت پلتفرم‌های مجاز معاملاتی نه تنها هموار نخواهد کرد بلکه بیش از پیش مسئله شفاف نبودن قانون در این زمینه را پررنگ می‌کند. پلتفرم‌هایی که در ایران قصد دارند به صورت قانونی و با مجوز فعالیت کنند، نیاز به حمایت از سمت قانون گذار دارند تا بتوانند مزیت رقابتی نسبت به پلتفرم‌های غیرمجاز پیدا کنند؛ چیزی که در حال حاضر موجود نیست و به نظر می‌رسد در رودمپ بانک مرکزی نیز در نظر گرفته نشده است.
